Hukuki bir ilişki kapsamında, üçüncü kişileri aldatmaya yönelik olarak, tarafların gerçek iradeleri yansıtmayan, danışıklılık üzerine kurulu, herhangi bir hüküm ya da sonuca neden olmayan, görünürdeki işlemin geçersizliğini kendi aralarında kabul ettikleri gizli anlaşmaya muvazaa adı verilir.

Muvazaalı işlem

Muvazaa ile anlaşma sağlayan taraflar, yaptıkları anlaşmanın göstermelik olduğu ve geçersizliği konusunda kendi aralarında anlaşma yapar. Muvazaada bir hukuki işlemin, başka bir hukuki işlemin ardına gizlenmesi amaçlanır. Bu nedenle muvazaanın varlığından bahsedilebilmesi için mutlaka bir muvazaa anlaşmasının olması şartı aranır.

Tapusuz gayrimenkuller ve menkullerin devri sırasında özel şekil şartlarına bağlanmadığından, bu işlemlerde muvazaa iddiasının ispatı kural olarak mümkün değildir. Bu nedenle tapusuz gayrimenkuller ile menkul mallar için muvazaa davası açılamaz.

MUVAZAA NASIL İSPAT EDİLİR?

Muvazaalı işlem kural olarak, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir. Ancak bunun istisna halleri vardır.

• İyi niyetli iktisap eden kişiye,
• Tapu kütüğüne haklı güven sebebiyle işlem yapan iyi niyetli kişiye,
• Hakkın kötüye kullanılması nedeniyle muvazaayı ileri sürülmesi halinde,
• Yazılı borç ikrarı varsa, muvazaanın kesin hükümsüzlüğü ileri sürülemez.

MUVAZAA BENZERİ İŞLEMLER

Zihni Kayıt: Tek kişinin iradesiyle beyanı arasında bilerek ve isteyerek meydana getirdiği uygunsuzluk halidir.

Kanuna Karşı Hile: Birden fazla kişinin iradeleriyle, beyanları arasında bilerek ve isteyerek meydana getirdiği uygunsuzluk halidir. Bu yönüyle her ne kadar muvazaaya benziyor olsa da, muvazaadan farklı olarak üçüncü kişileri aldatmak kastını taşımamaktadır. Amaç yalnızca kanunun yasaklayıcı hükmünü dolanmaktır.

Şaka Beyanı: Tek kişi tarafından iradesiyle beyanı arasında bilerek ve isteyerek meydana getirilmiş bir uygunsuzluk halidir.

İnançlı İşlemler: Muvazaada olduğu gibi irade ile beyan arasında bilerek ve isteyerek meydana getirilmiş uygunsuzluk halidir. Buna karşın farklı olarak amaç üçüncü kişileri aldatmak değil, ileride yapılacağına güvenilen bir başka işlemdir.