Emekli olmak isteyenler için erken emeklilik olanağı sunuluyor. 5 yıl koşulu bulunuyor. SGK’ya müracaatlan tarih boyunca en az 5 yıl prim ödemiş olması gerekmektedir. Aksi halde sevk işlemleri yapılmıyor ve bu kişilere aylık bağlanmıyor.
Hastalanan, ameliyat olan ve rapor alıp işine devam edemeyenlerin aklındaki en önemli soru nasıl emekli olacaklarıdır. Bu durumda iki seçenek vardır; malulen emeklilik veya engelli hakkıyla emeklilik. İkisi arasındaki farkı Cem Kılıç Milliyet'teki köşesinde kaleme aldı. İşte o yazı...

Emekliliğe ilişkin fazlaca sorulan sorulardan biri, sağlığını yitirenlerin erken emekli olup olamayacağı konusunda. Hastalanan, ameliyat olan ve rapor alıp işine devam edemeyenlerin aklında nasıl emekli olacakları sorusu vardır. Sosyal güvenlik mevzuatımız kimlerin sağlık problemleri nedeniyle erken emekli olabileceklerini düzenlemiştir. Bu çerçevede, iki emeklilik kavramı öne çıkar. Bunlardan ilki ‘malulen emeklilik’, diğeri de ‘engelli hakkıyla emeklilik’ kavramıdır. Malulen emeklilik ile engelli emekliliği arasında bazı farklar vardır.

Her malul engellidir Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporudur.

Bu raporun alınabilmesi için kişilerin öncelikle bulundukları il ya da ilçedeki SGK merkezlerine müracat etmeleri ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekir. Kişiler direk olarak hastaneye başvurarak rapor almak yerine SGK’ya başvurarak sevklerini gerçekleştirmelidirler.

Sevkin SGK üzerinden yapılmasının sebebi, sadece sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasıdır. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1.800 gün prim ödemesi yoksa ya da prim ödemesini borçlanma ile 1.800 güne tamamlayamıyorsa malullük aylığı alamaz. Yani, malul sayılmak, malullük aylığı almaya yetmez.

Ancak kişinin çalışma gücünde en az yüzde 60 kaybın olması, bu kişinin engellilik oranının da en az yüzde 40 olacağını gösterir. Bu sebeple her malul engellidir. Ancak her engelli malul sayılmayabileceği gibi, her engelli de malullük aylığı alamaz. Çünkü yüzde 40 engelli olan bir şahısnin çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olmayabilir.

5 yıl prim ödenmiş olması şart Malullük aylığı alabilmek açısından ikinci şart, kişinin malullük için gerekli sağlık kurulu raporunu almak üzere SGK’ya başvuru yaptığı tarih boyunca en az 1.800 gün ödenmiş priminin olmasıdır.

Yani, malullük aylığı talep eden kişilerin SGK’ya başvurdukları tarih boyunca en az 5 yıl prim ödemiş olmaları gerekiyor. Aksi takdirde, sevk işlemleri yapılamaz ve bu kişiler malullük aylığı da alamazlar.

10 yıl şartı herkes için geçerli değil SGK’dan aldığı sevk ile beraber başvuru yaptığı sağlık kurulu tarafından çalışma gücü kaybı belirlenen sigortalının raporunda ‘başka birisinin devamlı bakımına muhtaç’ ibaresi yer alıyorsa, bu durumda malullük aylığı bağlanması için en az 10 senedir sigortalı olma şartı aranmamaktadır.

Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 senedir sigortalı olma şartı bütün maluller için gerekli değildir. Malul kişi eğer başka birisinin devamlı bakımına muhtaç durumda ise 10 senedir sigortalı olma şartına tabi olmaksızın malullük aylığı alabilir.

Ancak sağlık kurulu raporunda bu yönde bir ibare bulunmuyorsa, bu durumda sigortalının malul sayılabilmesi için hem 5 yıl ödenmiş priminin olması, hem de en az 10 senedir sigortalı olması gerekir.

1.800 gün borçlanmayla tamamlanır Malulen emekli olma talebinde bulunan kişinin müracaat tarihinde 1.800 gün primi yok ancak borçlanabileceği bir süre var ise ve bu süreyi borçlanması halinde prim günü sayısı 1.800’e ulaşıyorsa, bu durumda SGK sevk işlemini gerçekleştirmektedir.

Örnek olarak ilk defa 30 Ağustos 2005 tarihinde sigortalı olmuş bir şahıs, 30 Ağustos 2015 tarihine kadar 1.800 gün prim ödemiş ve çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybetmişse malul sayılır ve malullük aylığı alabilir.

Bu sebeple, işverenlerin sigorta girişlerini yapması son derece önemlidir. Çalışmaya başladığı halde sigorta girişi yapılmayan kişiler bir sağlık sorunu ile karşılaştıklarında sigortalılık süreleri tamamlanmadığı için malullük aylığı alamayabilirler.

Malullük aylığı alamayanlar... Malulen emekli olamayan bir şahıs engelli hakkıyla emekli olabilir. Malulen emeklilikte sigortalılık süresi ve prim şartınu yerine getiremeyen kişiler, engellilik tespiti yaptırarak engelli emekliliğinden yararlanabilirler.

Engelliler, engellilik oranı ve ilk defa sigortalı oldukları tarihe göre emeklilikte farklı şartlara tabidirler. İlk kez 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan engelliler, SGK’dan alacakları sevk ile yetkili hastanelerden aldıkları sağlık raporlarındaki çalışma gücündeki kayıp oranına göre emekli olurlar. Bu açıdan, sağlık kurulu raporuna göre çalışma gücü kaybı;

Yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olan sigortalılar 16 senelik sigortalılık süresi ve en az 3.700 gün,
Yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olanlar ise 18 senelik sigortalılık süresi ve en az 4.100 gün koşullarını yerine getirdiklerinde emekli olabilirler.
1 Ekim 2008 ila 1 Ocak 2015 arasında ilk defa sigortalı olan engelliler için kademeli geçiş ile belirlenen emeklilik şartları tablodaki gibidir. İlk kez sigortalı olunan tarih ilerledikçe emeklilik için geçerli koşullar ağırlaşmaktadır.

1 Ekim öncesinde sigortalı olan engelli erken emekli olur İlk kez 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olmuş engelliler, engellilik sebebiyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduklarını vergi daireleri ya da defterdarlıklar tarafından sevk edildikleri ve Sağlık Bakanlığı’nca belirlenen yetkili sağlık kurumlarından aldıkları raporla tespit ettirmeliler.

Engelliliği sebebiyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılardan 6 Ağustos 2003 tarihi itibarıyla 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi bulunanlara, engellilik derecelerine göre kademeli geçiş ile emeklilik hakkı sağlanmıştır. Ancak bu tarihten itibaren ilk defa sigortalı olanlar için aşağıda belirtilen koşullar geçerlidir:

Engellilik oranı yüzde 80 ila yüzde 100 arasında olanlar için 15 yıl ve 3.600 gün.

Engellilik oranı yüzde 60 ila yüzde 79 arasında olanlar için 18 yıl ve 4.000 gün.
Engellilik oranı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar için 20 yıl ve 4.400 gün.
6 Ağustos 2003 tarihinden önce sigortalı olanlar ise emeklilik için kademeli geçişe tabi tutulmuşlardır. 6 Ağustos 2003 tarihi itibarıyla 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi olanlar eski hükümlere göre, yani 15 yıl ve 3.600 gün prim şartınu yerine getirerek emekli olabilirler. Ancak 6 Ağustos tarihi itibarıyla 12 seneden az sigortalılık süresi bulunanlar için engellilik dereceleri dikkate alınarak kademeli bir geçiş süreci öngörülmüştür.