Erken emekli olabilir miyim? Erken emeklilik için kaç gün doğum borçlanması gerekli? Erken emekli olabilmek için askerlikte geçen zamanın tamamını borçlanabilir miyim? Türkiye’de emekli olma yurtdışında çalıştığım süreler geçerli sayılır mı? Merak ettiğiniz bu sorular gibi emeklilik için bütün sigortalı çalışanları yakından ilgilendiren erken emeklilik ilgili birçok sorunun yanıtını bu yazı ile okuyabilirsiniz.

ERKEN EMEKLİLİK NEDİR?

Erken Emeklilik: Nasıl Erken emekli olabilirim? Çalışanlar tarafından sürekli aranan bir sorudur. İş hayatına başladığı ilk günden başlayarak aklında beliren erken emeklilik kavramı çalışanların emeklilik haklarına az zamanda kavuşmalarını sağlayan uygulamalar tamamına erken emeklilik denir. Erken emeklilikle ilgili merak ettiğiniz bütün soruları haberimizde cevapladık. İşte erken emeklilik yolları...

DOĞUM BORÇLANMASI İLE ERKEN EMEKLİLİK

Doğum Borçlanması Nasıl Yapılır?

Erken emekli olmak için kadın çalışanlara tanınan haklardan biri olan doğum borçlanması sayesinde doğum yapan kadınlar, doğum yapmaları sebebiyle çalışamadıkları dönemler için sonradan prim ödeyerek emekliliklerini daha erken bir tarihe çekebilme imkanına sahip oluyor. Peki doğum borçlanması yapmak için anne olan kadın çalışanlardan hangi şartları yerine getirmeleri bekleniyor?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında erkek çalışanlara, erken emekli olabilmeleri için tanınan askerlik borçlanmasının bir benzeri uygulama da kadın çalışanlar için getirildi. Doğum yapan kadın çalışanlar, doğum borçlanması adı verilen hizmetten yararlanarak doğum sebebiyle çalışamadıkları dönemlere ait primleri sonradan ödeyerek emeklilik tarihlerinin daha erkene çekebilme hakkına sahip oldu. Bu haktan yararlanmak isteyen kadın çalışanlar son dönemde sık sık doğum borçlanmasının nasıl yapılacağına dair araştırmalar yapıyor. Doğum borçlanması yapabilmek için aranan şartlar ve doğum borçlanması hesaplaması hakkında detaylar haberimizde yer alıyor.

DOĞUM BORÇLANMASI NEDİR, KİMLER YAPABİLİR?

Erkek çalışanlara tanınan askerlik borçlanmasına benzerlik gösteren doğum borçlanması, doğum yapan kadınların kullanımına sunulmuş bir hizmet borçlanması türüdür. Kadın çalışanlar, SGK'ya bağlı SSK, Bağkur ya da diğer sigorta kapsamlarındaki sigortalılık başlangıç tarihinden sonra dünyaya gelen çocukları için gün borçlanması yapmak kaydı ile bu hizmetten faydalanabiliyor. SGK'ya bağlı 4A, 4B, ve 4C olmaları fark etmeksizin bütün doğum yapan kadınlar söz konusu doğum borçlanması hakkından yararlanabiliyor.

DOĞUM BORÇLANMASI HESAPLAMA

Doğum borçlanmasının alt ve üst sınırları bulunuyor. Doğum borçlanması hesaplamasında alt sınır açıklanan brüt asgari ücret olarak belirleniyor. Üst sınır ise brüt asgari ücretin yaklaşık 6,5 katıdır. Doğum borçlanması hesaplamasında brüt ücret 30'a bölünür ve prime esas günlük kazanç hesaplanır. Bu ücretin %32 de günlük boğum borçlanması tutarına tekabül etmektedir.

2019 yılı asgari ücreti göz önene alınarak doğum borçlanması için ödenen günlük en düşük tutar 27,28 TL iken, en yüksek doğum borçlanma tutarı ise 177,35 TL'dir. Doğum borçlanması hesaplamasında 2019 yılı için belirlenen asgari ücrete göre işlem yapıldığında 1 Ocak 2019 ile 31 Aralık 2019 tarihleri arasında doğum borçlanması yapmak isteyen çalışan annelerin ödemeleri gereken tutarlar şu şekildedir:

• 1 aylık doğum borçlanması primi 818,4 TL
• 2 aylık doğum borçlanması primi 1.636,8 TL
• 3 aylık doğum borçlanması primi 2.455,2 TL

• 6 aylık doğum borçlanması primi 4.910,4 TL
• 1 yıllık doğum borçlanması primi 9.820,8 TL
• 2 yıllık doğum borçlanması primi 19.641,6 TL

DOĞUM BORÇLANMASI İÇİN NEREYE BAŞVURULUR?

Doğum borçlanması yapacak kadınların en son tabi oldukları sigorta koluna göre başvuruda bulunacakları yer de değişmektedir. SSK ve Bağkur sigorta kollarına bağlı olarak çalışan kadınlar bulundukları ilin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne başvuruda bulunması gerekmektedir.

Evlat Edinen ve Veren Kadınlar İçin Doğum Borçlanmasının Hesaplaması

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığından alınan sözleşmenin onay tarihi esas olacak şekilde evlat edinen için borçlandırma işlemi yapılır. Evlat edinilen çocuğun doğum tarihi esas alınarak 2 yıllık borçlandırma süresi hesaplanır ve bu süre aşılmaz. Çocuğunu evlatlık veren kadın da doğum yaptığı tarih ile evlatlık verdiği tarih arasındaki süreyi 2 yılı aşmamak koşuluyla borçlanabilir.

Örneğin; 01.01.2004 yılında doğum yapan ve 01.02.2004 tarihinde çocuğunu evlat veren kadın, 01.01.2004-01.02.2004 arasındaki süre kadar, evlatlık alan kadın ise 01.02.2004-01.01.2006 tarihleri arasındaki süreyi borçlanabilir.

Doğum Borçlanmasının Çocuk Başına 2019 Yılına İlişkin Günlük Asgari ve Azami Tutarı

Memurlar İçin Doğum Borçlanması

Kamu kurumlarında (4/c) kapsamında çalışan memurlar veya eski kamu görevlileri sigortalıları ya da hak sahipleri “SGK Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhıye/ANKARA” adresine borçlanma talep dilekçesiyle başvuruda bulunarak doğum borçlanması yapabileceklerdir.

ASKERLİK BORÇLANMASI İLE ERKEN EMEKLİLİK

Her erkek Türk vatandaşı için vatani görevi olan askerliğin, sigortalıların çalışamadıkları süre göz önüne alınarak sosyal güvenlik hakları açısından bu süreleri istenilmesi halinde borçlanılabilme hakları mevcuttur.

Askerlik Borçlanmasından Kimler Yararlanabilir?

Askerlik borçlanmasından yararlanmak isteyenler, askerlik hizmetlerini er veya erbaş olarak yerine getirmiş oldukları süreyi gösteren belge veya yedek subay olarak askerlik görevini yerine getirenlerin yedek subay okulu sürelerini gösteren belge ile SGK’ya müracaat etmeleri gerekmektedir.

Ölen kişinin ölüm aylığından faydalanmak isteyen hak sahipleri de borçlanma amaçlı olarak SGK’ya başvurabilirler. Merhum kişinin ölmüş olduğu sırada sigortalı olarak çalışma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Türk vatandaşlığına sonrada geçen ve 22 yaşından dolduranlar geldikleri ülkedeki askerlik süresini gösteren belgeyi sunarak eğer böyle bir belge yok ise ya da Türkiye’de ki emsallerini yaptığı askerlik süresinden fazla emsalleri kadar süreyi borçlanabilirler.

Askerlik Borçlanmasının Erken Emekliliğe Katkısı

Askerlik borçlanmasından faydalanmak isteyen kişilerin askerlik hizmeti sigortaya giriş tarihlerinden önce ise bu süreleri borçlanarak sigorta başlangıç tarihlerini geriye doğru çekebilirler.

Yıpranma Hakkı Nedir?

Yıpranma hakkı veya yıpranma payı, çalışma koşulları ağır olan çalışanların icra ettikleri mesleklerden daha çabuk emekli olması amaçlanarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamına alındı. Kanunda fiili hizmet zammı olarak geçen yıpranma hakkı ile çalışma koşulları ağır olan mesleklerde çalışanlar, diğer mesleklerde çalışanlara nazaran daha fazla efor sarf ettiğinden yıpranma hakkından yararlanma imkanı elde etti.
Yıpranma hakkı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yer aldığı şekilde çalışma koşulları ağır olarak belirlenen mesleklerde çalışanlara erken emeklilik imkanı sunuyor. Yıpranma hakkını kullanan çalışanlar, diğer mesleklerde çalışanlara göre benzer sürede daha fazla prim ödemesi yaptıkları için daha erken bir tarihte emekli olma hakkından yararlanabiliyor.

YIPRANMA HAKKI ERKEN EMEKLİLİK

Yıpranma payı hakkına sahip bir meslekte çalışanlar için her yıl ilave 90 gün fiili hizmet zammı verilmesi durumunda, 12 ay çalışan bir personel, bu hesaplamaya göre 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Dolayısıyla bu kapsamda normal bir meslekte çalışan bir işçi için her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki bir meslekte çalışan bir işçi için her yıl 360 güne ek olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. 

Bu bağlamda normal bir işte çalışan işçinin emekli olması için yılda 360 gün prim ödemesi göz önünde bulundurulurken, fiili hizmet zammından yani yıpranma hakkı kapsamına alınan bir işte çalışan işçi için bu süre zarfında 420 ile 540 prim ödeme günü dikkate alınıyor.

YIPRANMA HAKKI KİMLERİ KAPSIYOR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yer alan hükümlere göre yıpranma hakkından yararlanabilecek meslekler de belirlendi. Bu mesleklerde çalışma yaşamının zorluğu, vardiyalı sistem ve meslek hastalıkları göz önünde bulundurularak birbirinden farklı prim ödeme günleri bulunuyor. Yıpranma hakkını kapsayan mesleklerde çalışanlar şunlardan oluşuyor:
• Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 ila 90 gün ek prim ödemesi
• Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün ek prim ödemesi
• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün ek prim ödemesi
• Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün ek prim ödemesi
• Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün ek prim ödemesi

• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün ek prim ödemesi
• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
• Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
• Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün
• Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün 
• Su altında çalışanlar 60 gün
• Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün
• Emniyet ve MİT mensupları 90 gün
• İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün
• Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün
• TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün