Kayıt dışı istihdam durumları için kayıt dışı olarak yer alan sektör içerisinde kişilerin kendi hesabına ya da ücretli olarak çalışan faaliyetlerine karşı istatistik durumlarına göre hesaplama şeklidir. Daha çok ölçüm yapılma sırasında SGK içerisinde hiç bildirimi olmayan kişiler de dikkate alınıyor. 

Kayıt dışı olarak yer alan istihdam durumlarının bir başka yönü de aslında çalışan kişilerin çalışmalarına karşılık olarak alması gereken ücret tutarının hem ilgili vergi dairelerine hem de bu alanda yer alan sosyal güvenlik kurumlarına eksik paylaşımları olarak bilinir. Bu yüzden de iş verenler istihdam ettikleri personel için daha yüksek bir ücret ödemesinin yanı sıra ilgili kamu kurumlarına karşı genellik ile asgari ücret düzeylerinde beyanda bulunmalarına işaret eder.

İşveren kişiler tarafından daha az ücret yatırmak adına bildirim yapılması denetimlerde yakalanmamak adına yapılan başvurulan yöntem ise bu durum için çifte bordo tanzimi olacak. Çalışanlar için yapılması gereken gerçek ücretleri de denetim sırasında asgari ücret adına ödemeleri gösteren farklı iki adet bordro düzenlemesi gerçekleştiriliyor. Bunun yanı sıra denetimler sırasında ücret bordroları arasında düz olarak yer alan işçi ile muhasebe müdürü ile aynı ücret tutarında ödenmesi de dikkatleri çekiyor.

Kayıt dışı olarak yer alan istihdam türleri arasında '' sigortalının çalışmalarının ücret olarak eksik bildirilmesinin '' önüne geçmiş olmak adına ve bunun ile bir yandan da meslek kodu uygulaması ile sosyal güvenlik sistemi içerisinde hayata geçirildi.

Meslek kodu uygulaması kapsamına kimler girecek?

Meslek kodu uygulaması üzerinde özel sektör olarak iş yeri içerisinde 5510 sayılı kanun ile beraber 4. maddeni birinci fıkrasının a bendinde bulunan çalışan sigortalı durumları kapsaması ile biliniyor. Bunun için de 4c olarak çalışan sigortalılar adına meslek kodu girilmesi gerekmeyecekler. Kamu sektöründe yer alan kişiler adına sözleşmeli ya da geçici olarak yer alan personeller adına da meslek kodu uygulanmayacak.

7 - 19 - 22 - 25 - 42 - 43 ve 44 belge türlerine göre bildirimleri kapsaması ile biliniyor. Bunun için;

• Aday, çırak ve işletmelerde mesleği eğitim alan öğrencilere bakmak için yükümlü olarak yer alan kişiler
• Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri Bünyesi içerisinde yer alan Tesis Atölye ve Benzeri Ünitelerde yer alan Hükümlü ve Tutuklular,
• Meslek Liselerinde Okumaktayken ya da Yüksek Öğrenimleri Sırasında staja zorunlu olan kişiler adına
• Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan ve bu anlarda öğrencilerden Bakmakla   Yükümlü Olunanlar,
• Türkiye İş Kurumu doğrultusuna göre yer alan Eğitimlere Katılan Kursiyerlerden Bakmakla Yükümlü Olunanlar,
   
• Meslek Liselerinde okuma hayatına devam eden ya da Yüksek Öğrenimleri Sırasında Staja Tabi Tutulan Öğrenciler için üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrencilerden Bakmakla Yükümlü Olunmayanlar,
• Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenmesi yapılan ve eğitimlere Katılan Kursiyerlerden Bakmakla Yükümlü olarak yer almayan kişiler adına meslek kod seçimleri gereklidir.

Yanlış meslek kodu ceza uygulaması başlayacak

5510 sayılı kanun içerisinde yer alan ve 102. maddenin birinci fıkrası içerisinde yer alan n bendi ile geçerli olacak. Bunların yanı sıra muhtasar ve prim hizmet durumları ile sigortalıların iş yerleri içerisinde fiilen bir şekilde yapılmış ve işlere uygun olarak yer alan meslek adı - kodu proje gereklerine göre asgari ücret ödemelerini geçmemek adına meslek ad e kod gerçeğe aykırı olarak yer alan sigortalı başına gelen asgari ücretin de onda biri için idari para cezası uygulaması yapılacak.

Düzenleme durumları arasında Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi için olarak sigortalıların iş yeri içerisinde fiilen olarak uygun meslek ad ve kod bildirim ile yükümlü kılınacaktır.

Bilindiği üzeredir ki muhtasar ve prim hizmet beyannamesi;

• Kırşehir içerisinde yer alan iş verenler adına 01.06.2017
• Amasya, Bartın, Çankırı içerisinde yer alan iş verenler adına 01.01.2018
• Bursa, Eskişehir ve Konya illerinde yer alan iş verenler adına 01.01.2020 tarihi ile uygulama durumlarına geçirildi.

Ülke geneli içerisinde duruma bakıldığı zaman Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi uygulaması adımlarına 01.07.2020 tarihi ile işlemlere geçmiş, döneme ilişkin olarak yer alan bildirimlerim ise 26.08.2020 tarihi süreçlerine kadar gerekli adımların yapılması gerekir.

Yapılacak olan bildirimler sırasında sigortalı olarak yer alan kişilerin meslek adı ve kodu bilgileri gereği olarak da tespit edilen kişiler adına aylık asgari ücret miktarını geçmemek şartı ile de yapılacak. Bu anlarda ise meslek adı ve kodu gerçek durumlara göre aykırı olması ise bildirilen sigortalı başına ise asgari ücret miktarının onda biri kadar idari olarak yer alan para cezası uygulaması ödenecektir.