Sosyal Güvenlik Kurumu’na, çalışanlar için bildirilen prime esas hasılatlarta üst ve alt sınır uygulaması bulunuyor. Birden fazla işverene bağlı çalışanların üst sınırı aşan kazançları için ödenen primler iade ediliyor. İade yapılabilmesi için çalışanın başvuruda bulunması icap eder. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı

FAZLA YATIRILAN PRİM SGK’DAN ALINABİLİR Mİ?

Mayıs 2017’den itibaren iki ayrı firmada çalışmaktayım. Her iki firmadan da sigorta primlerim yatırılmaktadır. Emeklilik tarihim 2032 yılıdır. İki ayrı firmadan sigorta primi yatırılmasının emekli aylığına faydası var mıdır? Var ise ne kadarlık yarar sağlar. (Harun P.)

Birden fazla işverene bağlı olarak 4/1-a statüsünde çalışanlar için işyerlerince ayrı ayrı yatırılan primler, o ayın primi olarak kabul edilir. Her iki işyerinden de 30’ar gün üstünden prim yatırılıyor olsa bile o ay 30 gün prim yatırılmış sayılır. Bir firmadan ayda 10 bin TL, ikinci firmadan 5.004 TL (asgari ücret) üstünden prim yatırılmışsa o ayın toplam hasılatı 15.004 TL olarak kayda geçer.

Emekli aylığını etkileyen mühim unsurlardan biri, prime esas hasılat tutarıdır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek ise emekli aylığı da aynı oranda yüksek olur. Örneğin, 25 yıllık hizmet üzerinden emekli olan bir şahıs için aylık ortalama prime esas hasılat 5004 TL olarak bildirilmişse 2500 TL emekli aylığı bağlanırken, aylık 15 bin TL hasılat bildirilen kişiye 7500 TL aylık bağlanır.

Aylık prime esas hasılat ücreti brüt asgari ücret ile 7.5 katı arasındadır. 2022 yılı için prime esas hasılat ücretinin alt sınırı aylık 5004 TL, üst sınırı ise aylık 37.530 TL’dir. İki veya daha fazla işverenden yatırılan kazançların toplamı aylık prime esas kazanç üst sınırını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan toplumsal emniyet primleri ve işsizlik sigortası primleri o ay arasında iade edilir.

Örneğin, nisan ayında bir işverenden 25 bin, ikinci işverenden 30 bin TL brüt ücret alan işçi için toplam 55 bin TL ücretinde hasılat üstünden prim yatırılır. Böyle bir durumda iade hesaplaması şöyleki yapılır:

Aylık bildirilen toplam prime esas hasılat tutarından 37.530 TL’yi aşan kısım hesaplanır. Örneğimizdeki şahsın, tavanı aşan kazanç ücreti 17 bin 470 TL’dir. Bu tutara karşılık gelen sigorta primi ve işsizlik sigortası primi işçi payı olan yüzde 15’i hesaplanır. Bu da 2620.5 TL’dir. Söz konusu kişi SGK’dan talepte bulunursa 2620.5 TL prim iadesi alır. Talepte bulunmayanlara iade yapılmaz. İade edilen primler için ürem uygulanmaz. Bu nedenle iade talebinin, primin ödendiği ayda yapılması icap eder.

Aylık prime esas hasılat tavanını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal emniyet primleri ve işsizlik sigortası primleri iade edilir. İşveren adına yatırılan primler ise hiçbir biçimde iade edilmez.

Örneğin, bu yıl mayıs ayında SGK’ya A işverenince 25 bin TL, B işverenince 20 bin TL hasılat bildirilen işçi, toplam 45 bin TL kazancın SPEK tavanını aşan 18 bin 168.75 TL değerindeki kısmına mukabil gelen işçi primlerini geri alabilir. Bu da tavanı aşan kazancın yüzde 15’i oranındadır. Örneğimizdeki işçi, 2 bin 725.31 TL primi geri alır.

İade başvurusunun, işyerlerinin bağlı bulunmuş olduğu toplumsal emniyet il müdürlüğü veya merkez müdürlüğünden herhangi birine yapılması mümkündür. İşyerleri değişik illerde ise il müdürlükleri arasında yazışma yapıldıktan sonrasında iade işlemi gerçekleştirilir.

Okurlardan emeklilik için prim günü yetersiz kalanların primlerinin iadesi konusunda da oldukça sual geliyor. Kanunda bu muamele “toptan ödeme” olarak adlandırılıyor. Primlerin bu biçimde toptan ödeme kanalıyla alınabilmesi için yaş şartı dolduğu şekilde prim gününün kifayetsiz olması gerekir. Başka bir ifadeyle, prim günü yetersiz olduğundan emekli olamayan kişiler, SGK’ya toptan ödeme başvurusunu yaş şartını doldurduktan sonra yapabilirler. Toptan ödeme ancak işçi adına yatırılan primler için yapılır. İşveren adına ödenen primler iade edilmez.

SSK’LI ÇALIŞMAKTA İKEN ŞİRKET KURAN HANGİ STATÜYE TABİ OLUR?

Sigorta teşebbüs Temmuz 1998, EYT’liyim. Ödenmiş prim günüm 7350. Hükümet karar alırsa Temmuz 2023’de emek verme süresi dolduğunda emekli olma şansım var. Şu an bir şirkette sigortalı çalışmaya devam etmekteyim ve bununla birlikte Kasım 2021’de şahıs firması kurdum. Bu konum SSK’dan emekli olmama engel olur mu? Malum onda 9000 gün BAĞ-KUR şartları var. (Gökhan A.)

Sigorta girişiniz itibarıyla 4/1-a (SSK) statüsünde emeklilikte 5900 prim günü ve 57 yaşa tabisiniz. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili yasal tertip konusunda seçim öncesi için bir beklenti olmakla birlikte, hemen hemen herhangi bir eskiz bulunmuyor. Çeşitli alternatifler dile getiriliyor. Ancak, netleşmiş bir tertip yok.

Sigortalı çalışmaya devam ederken kendi adına şahıs şirketi kuranların sigortalılıkları, 4/1-a statüsünde süre gelir. Sigortalı emek harcamayı bıraktıkları anda ise 4/1-b statüsünden prim ödeme yükümlülükleri kaynaklanır.

SSK’lı olarak çalışmaya devam ettiğiniz sürece, kendi işinizin olması SSK’dan emeklilik hakkınızı ortadan kaldırmaz. SSK’lı çalışmanız sona erip otomatikman 4/1-b statüsünde yükümlülüğünüz başlarsa 1260 günü aşmadığı sürece yeniden SSK’dan emekli olursunuz. 1260 günü 1 gün aşarsanız BAĞ-KUR’a doğal olarak olup onun koşullarını yerine getirmeniz icap eder.

KHK İLE İHRAÇ OLUP EKSİK GÜNÜ SONRADAN TAMAMLAYANLAR EMEKLİ SANDIĞI’NDAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

1997 SSK girişliyim. 2001 yılında polis olarak göreve başladım. Temmuz 2016’da açığa alındım ve 679 Sayılı KHK ile ihraç edildim. 2021 yılında sigortalı olarak işe başladım. Toplam prim günüm 7712. Bunun 280 günü 2021 daha sonra. Prim ödemem ortalama 6 ay sonra sona erdiğinde devlet memurluğundan emekli olabilir miyim? (Hüdayi O.)

SSK’dan emeklilikte sigorta başlangıç tarihiniz 23 Mayıs 1997 öncesi ise 5825 prim günü 56 yaşa, bu tarihten sonra ise 5900 prim günü 57 yaşa tabisiniz.

Emekli Sandığı’ndan emekli olabilmeniz için 9000 prim gününü doldurmanız icap eder. Kamudan ayrıldığınız tarihteki hizmet süreniz 7432 gün görünüyor. Birden fazla statüde çalışması olanların son 7 senelik hizmet süresinde en fazlaca hangi statüde çalıştığına bakılır. Memurluktan ayrıldığınız tarih itibarıyla 9000 gününü doldurmaya 1500n günden fazla vakit bulunmuş olduğu için Emekli Sandığı’ndan emekli olamazsınız.

SSK’dan emekli olabilmeniz için de memuriyet sonrası 4/1-a statüsünde 1261 gün priminizin olması gerekir. Yaşı doldurmuş olsanız bile 4/1-a’lı emek verme sürenizi 1261 güne tamamlamadan SSK’dan emekli olamazsınız. Ekte gönderdiğiniz belgelere nazaran 6 ay sonra SSK’dan emekli aylığı bağlatmanız mümkün görünmüyor.

MEMURLUKTAN AYRILANLAR SONRADAN EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

28.2.1978 tarihinde Emekli Sandığı’na tabi işgören olarak göreve başladım.15.11.1990’da ayrıldım. İsteğe bağlı sigortaya geçip en yüksekten ödeme yaparak 1999’da emekli oldum.

Devlette çalıştığım döneme ait emekli ikramiyemi alamadım. Yeni yasal düzenlemeler benim geçmişteki ikramiyemi almamı sağlar mı? (Çiğdem B.)

Farklı statüde çalışması bulunanların hizmet birleştirme üzere emekli olmaları halinde daha önce emekli ikramiyesi ödenmiyordu. Açılan davaların Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine neticelenmesi üstüne SGK Yönetim Kurulu, emekli ikramiyelerinin ödenebilmesi yönünde karar aldı. Ancak, bu karar, hizmet birleştirmesi yapmış olmakla birlikte kamudaki emek verme süresi hanımlarda 20, erkeklerde 25 yılı dolduranları kapsıyor. Kamudaki emek harcama süreniz 20 yıldan azca olduğundan emekli ikramiyesi alamazsınız.