Sosyal emniyet Kurumu'nca aylık bağlanıyor. Tüm çalışanlar için geçerli, ihtiyaç doğması halinde SGK'ya başvuru yapılabiliyor. İşverenin veya çalışanın talebi gerekiyor. SGK tarafından lüzumlu inceleme yapıldıktan sonra kişiye aylık bağlanıyor. 10 sene sigortalı olma şartı aranıyor. Çalışma dünyasına başlayan hepimiz bir süre sonra emeklilik imgesel kuruyor.

Çeşitli koşullar nedeniyle zaman zaman emekli olma imkanı mümkün olmayabiliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu emekliliğe hak kazanamayan çalışanların mağdur olmaması için aylık bağlıyor. Sigortalı çalışırken emek verme enerjisini en az yüzde 60 oranında kaybedenlere malûl aylığı bağlanıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2021 yılında 9 bin 964 kişiye malûl aylığı bağladı. En fazla malûl aylığı ise kanser rahatsızlıklarından dolayı bağlandı.

SGK aylık bağlıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 25. Maddesine nazaran, emek harcama gücünün minimum yüzde 60’ını kaybeden SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı’na tabi sigortalılar malûl sayılıyor ve aylık bağlanıyor. Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını sigortalı çalışmaya başladığı tarihten önce kaybetmiş olanlar bu rahatsızlık yada engellilik nedeniyle malûl aylığından yararlanamıyor. Çalışma gücünü sigortalı çalışmaya başladığı sonradan ortaya çıkanlara bağlanmış olan aylıklar da kesiliyor.

Malûl aylığı bağlanabilmesi için sigortalının kendisi yada işverenin talebi üstüne Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK) yetkilendirilen esenlik kuruluşlarından rapor alınması gerekiyor. Bu raporlar SGK esenlik kurulunca uygun bulunursa aylık bağlanıyor.

EN AZ ON YIL SİGORTALI OLMA ŞARTI

Çalışma gücünü minimum yüzde 60 oranında kaybettiği tespit edilen kişilere malûl aylığı bağlanabilmesi için en az on yıldan beri sigortalı olması ve toplam 1800 gün prim bulunması gerekiyor. Başka birinin devamlı bakımına muhtaç derecede malûl olanların sigortalılık süresine bakılmıyor ama 1800 gün prim bildirilmiş olma şartı aranıyor.

Aylık bağlanabilmesi için sigortalı olarak çalışmakta olunan işten ayrılmak gerekiyor. 4/1-b’li (BAĞ-KUR) sigortalılara aylık bağlanabilmesi için ise ya işyerini kapatması veya devretmesi zorunlu. BAĞ-KUR’luların kendi sigortalılığı nedeniyle prim borcu bulunması halinde aylık bağlanmıyor.

AYLIKLAR NASIL HESAPLANIYOR?

Emekli Sandığı ve Bağ-Kur’lularda malûl aylığı bağlanırken, prim gün sayısı 9000 günden azca olanlar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üstünden aylık bağlama oranı hesaplanıyor. SSK’lılarda ise 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanıyor.

Örneğin 5000 prim günü bulunan bir SSK’lıya 7200 gün üzerinden, 11000 gün primi bulunan SSK’lıya ise 11000 gün üzerinden bağlanıyor.

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olanlar için tespit edilen aylık bağlama payı 10 puan artırılıyor.

ENGELLİLİKTEN DOLAYI EMEKLİ AYLIĞI KİMLERE BAĞLANIR?

Malûliyet oranı düşük olanlar da belli koşulları sağlamaları halinde yaşa bakılmaksızın emekli aylığı bağlatabiliyorlar. Çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 50 – 59 arasında olanlar minimum 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 prim günüyle emekli olabilir. Çalışma gücündeki yitik payı yüzde 40 – 49 içinde olanlar ise en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 prim günü şartıyla emekli olabiliyor. 2008’den ilkin sigortalı çalışmaya başlayanlarda sigortalılık süresi ve prim günü kademelendiriliyor, daha kolay şartlarla emekli olabiliyorlar.

9.964 KİŞİYE MALÛL AYLIĞI

SGK 2021 yılında esenlik raporu müsait bulunan 9 bin 964 kişiye malûl aylığı bağladı. Bunların 7 bin 125’i SSK’lı, 2 bin 177’si Bağ-Kur’lu, 662’si de Emekli Sandığı iştirakçisi kişilerden oluşuyor.

EN FAZLA KANSER HASTALARINA BAĞLANIYOR

Malûl aylığı bağlanan hastalıklar içinde yüzde 34.36 ile onkoloji ilk sırada geliyor. İkinci sırada yüzde 21.57 ile psikiyatri, üçüncü sırada ise yüzde 17.96 ile nöroloji yer ediniyor. Bunları genitoüriner sistem hastalıkları (%8.73), göz rahatsızlıkları (%3.83), kardiyoloji (%3.14), gastroenteroloji ve hepatoloji (%2.67), baş arızaları (%1.65), teneffüs hastalıkları (%0.55) izliyor.

ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN MALUL AYLIĞI KESİLİR Mİ?

Malûl aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya başlayanların aylığının kesilip kesilmemesi, sigortalının statüsü, aylığın 2008 ekim öncesi veya hemen sonra bağlanması, sigortalı olarak ilk kez çalışmaya 2008 ekim öncesi veya ondan sonra başlanması benzer biçimde durumlara bağlı olarak değişen kurallara doğal olarak bulunuyor.

İlk kez çalışmaya 2008 mayıs ayı ve daha sonra başlayan 4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c’lilerin malûl aylıkları, hangi statüde çalışırlarsa çalışsınlar kesiliyor. 4/1-a’lıların 2008 ekim öncesinde bağlanan aylıkları 4/1-a’lı emekleri halinde kesilir fakat 4/1-b veya 4/1-c’li çalıştıklarında kesilmez. İlk defa çalışmaya 2008 ekim öncesi süregelen fakat 2008’den sonrasında aylık bağlanan 4/1-a’lıların malûl aylıkları, 4/1-a ve 4/1-c statüsünde çalıştıklarında kesilir, 4/1-b’li çalıştıklarında kesilmez.

Bağ-Kur’luların 2008 öncesinde bağlanan aylıkları ile ilk kez bu tarihten önce çalışmaya başlayıp 2008’den sonrasında bağlanan malûl aylıkları, hangi statüde çalışırlarsa çalışsınlar kesilmez.

Malûl aylığı ek olarak kontrol muayenesi kararı malûl olmadığının sıhhat kurulunca tespit edilmesi durumunda da kesiliyor.

Çalıştığı için malûl aylığı kesilenler, emek harcamayı bıraktıktan sonrasında yine malûl aylığı bağlatmak istediklerinde test muayenesine tabi tutuluyor. Muayene kararı düzenlenen esenlik kurulu raporunda malûliyeti devam ettiği tespit edilenlere yine aylık bağlanıyor. (Habertürk / Ahmet Kıvanç)