Kamu denetçiliği kurumu yani kısa adı ile KDK, 696 sayılı kanun içerisinde yer alan ve KHK ile kadroda yerini almaya başlayan işçinin, taşeron olarak yer alırken almış olduğu yüzdelik fazlalıklarının ödenmesi ile ilgili yapılan başvuru sırasında durumları sonuçlandırdı.

Taşeron durumlarından kadroya geçen vatandaşlar adına alt iş veren işçisi olarak yer aldıkları dönem içerisinde asgari ücretin yüzde fazlasını maaş olarak alma hakkına sahiptiler.

Fakat bu anlarda taşeron olarak yer alan işçiler 696 sayılı kanun içerisinde yer alan ve KHK kapsamı içerisinde olan işçi kadrosuna geçmeleri ile beraber mali ve sosyal hakların da süresinin en son sona erecek olduğu noktaya geldiler. Bu anlarda yüksek hakem kurulu ise kararlarına göre dayanma yolu ile yapılan 12 nisan 2018 tarihi ile beraber toplu iş sözleşmesi ile belirlemesi gerçekleşti. Bu anlarda TİS ile yer alan işçilerin maaşlarına ise 6 aylık süreçte bir yüzde dörtlük bir zam oranı yapılması da ön görülen durumlardan birisi oldu. Bu zamlar ise hala da uygulanmaya devam ediyor.

Aynı süreç içerisinde bir yandan da Aile çalışma ve sosyal hizmetler bakanlığı tarafından asgari ücret ile olan anlardaki bağların kopmasının ardından da yüzde fazlalıkların artış ödenemeyecek olduğu dile getirilmişti. Fakat işçiler ise bu durum için mahkeme yollarına başvuru yaptılar. En son ise KDK içine konu taşındı.

Gümüşhane il sağlık müdürlüğü içerisinde yer alan 4D işçilerinden bir tanesi 696 sayılı kanun ile KHK ardından kadroya geçmeden önce şirket dönemi içerisinde ihale ile yer alan durumlara göre asgari ücret farklarını yüzdelik farklar olarak çalışanlara ödendiğini dile getirdi. Bunun yanı sıra kadroya geçme işlemlerinin tamamlanmasından sonra ise parayı alamadıklarını yüzde beş fazlası olarak ödeme alınırken 4D li olduğu için alamadığı, konu ile alakalı olarak da Öz büro iş sendikasına da giderek Ankara 35 iş mahkemesinin 12-11-2019 tarihinden sayılı olarak yer alan dosyası ile emsal bir dava açılmış olduğu dile getirdi. Bunun yanı sıra ise işçinin başvurusu incelendi ve bu anlarda KHK ilgili kurumlardan da yardım istedi. En son ise yüzde fazlarının ödenmeyecek olduğuna karar verildi.

Kamu denetçiliği kurumunun gerekçeleri şu şekildedir...

– Başvuru, 696 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ya eklenen Geçici 23’üncü maddesi kapsamında 02/04/2018 tarihi itibariyle Sağlık Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında göreve başlayan başvuranın kadroya geçmeden önceki şirket döneminde ihale şartnamesinde yer alan asgari ücretin yüzdelik farkların kadroya geçilmesi ile ödenmemeye başladığı iddiası ile 01/01/2019 tarihinden itibaren alamadığı yüzdelik diliminin hesaplanarak yasal faiziyle beraber tarafına ödenmesi için gerekli incelemenin yapılması talebi hakkındadır.

– Bilindiği üzere, alt işveren işçilerinin kamuda istihdamına ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesiyle, 375 sayılı KHK’ya eklenen Geçici 23 ve Geçici 24 üncü maddelerinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarında 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılanların sürekli işçi kadrolarına veya mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilmesine ilişkin hususlar düzenlenmiştir.

– Anılan KHK’nın 127 nci maddesiyle 375 sayılı KHK’ya eklenen Geçici 25 inci maddesinde, “Geçici 23. ve geçici 24. maddeler kapsamına giren hususlara ilişkin usul ve esaslar ile bu maddelerin uygulanmasında ortaya çıkacak tereddütleri giderecek idareler, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.” hükmü öngörülmüş olup bu hükme dayanılarak hazırlanan, 8 numaralı paragrafta yer verilen 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 ve Geçici 24 üncü maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar yayımlanmıştır. Anılan Tebliğde, kurumlar ve hizmet alımı sözleşmesi itibarıyla, hak sahipliği açısından kapsam, sürekli işçi kadrosuna geçirilme süreci, tespit komisyonu, inceleme kriterleri, ilan, tespit komisyonu kararına itiraz ve süresi, sınava girmeye hak kazananların belirlenmesi, sınavlara ilişkin hususlar, işçi kadrosuna geçirilme, ücret ve sosyal hakların belirlenmesi ile benzeri hususlar düzenlenmiş olup bu kapsamda, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca işlemler yürütülmüştür.

– Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları, Yüksek Hakem Kurulunca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesi hükümleri esas alınmak suretiyle belirlenmiş ve Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 12/04/2018 tarihinde ilan edilmiştir. Anılan Bakanlıkça ilan edilen hükümlerde, 01/01/2019- 30/06/2019 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01/01/2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği öngörülmüştür.

– Diğer taraftan, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesinde, iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırlarının en geç iki yılda bir belirleneceği düzenlenmiştir.

– Asgari Ücret Tespit Komisyonunun, 25/12/2018 tarihli, 2018/1 sayılı Kararı ile işçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücreti 01/01/2019 – 31/12/2019 tarihleri arasında günlük 85.28 TL olarak tespit edilmiş olup, söz konusu Karar 27/12/2018 tarihli ve 30638 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

 – Asgari ücret, brüt olarak tespit edilip, kesintiler yapıldıktan sonra kalan miktar işçiye ödenmektedir. Ayrıca asgari ücret, kamu düzeni ile ilgili olup işçilere Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen miktarın altında bir ücretin ödenmesi mümkün değildir. Nitekim, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 31/5/2006 tarihli, 2006/10-307 E., 2006/337 K. sayılı Kararı da bu yöndedir.

– Bu çerçevede, toplu iş sözleşmesinin ücret zammı maddesinde 01/01/2019 tarihindeki ücretlerine %4 (yüzde dört) oranında zam yapılacağı belirtildiğinden, günlük çıplak brüt ücretleri günlük 85.28 TL’nin altında kalan işçilerin ücretlerinin asgari ücret seviyesine yükseltilmesi ve bu miktarın üzerine Bakanlıkça ilan edilen toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince 01/01/2019 tarihinden geçerli olmak üzere %4 (yüzde dört) oranında zam yapılması gerekmektedir.

 – Dolayısıyla, sürekli işçi statüsüne geçmiş olan başvuran ve onunla aynı statüde olan sürekli işçilerin özlük hakları, sosyal ve mali haklarına ilişkin hükümler 696 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesi ile düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmü çerçevesinde, Yüksek Hakem Kurulu Kararı (Toplu İş Sözleşmesi hükümleri) ile sürekli işçilerin özlük hakları 31/10/2020 yılına kadar belirlenmiştir. Başvuran da taşeron şirket bünyesinde çalışmaktayken sürekli işçi statüsüne geçmeyi kabul etmiştir.

 – İdareden temin edilen bilgilerden, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçen işçilere, 01/01/2019 tarihinden geçerli olmak üzere günlük çıplak brüt ücretlere 85,28 TL’nin altında kalan işçi ücretlerinin asgari ücret seviyesine yükseltilerek, bu miktarın üzerine Toplu İş Sözleşmesi hükümleri gereğince %4 oranında zam uygulandığı, başvuranın brüt ücretinin de bu rakamın üstünde olduğu anlaşılmıştır. Kadroya geçmeden önce asgari ücretin %5’i gibi oranında fazla ücret alanlar, kadroya geçtikleri 02/04/2018 tarihi itibariyle bu orandaki artış miktarı üzerinden ücretlendirildiklerinden, mevcut ücretlerine 01/01/2019 tarihinden itibaren %4 oranında zam yapıldığı, başka bir ifadeyle bu kapsamdaki işçilerin ücretleri yeni asgari ücret üzerine kadroya geçmeden önce tabi oldukları ihale sözleşmesinde yer alan oranlar kadar arttırılarak uygulanmadığı anlaşılmıştır.

 – Çalışanların özlük hakları ile sosyal ve mali hakları, ülkenin ekonomik ve mali olanakları, bütçe imkânları ve çalışanların talepleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Anayasanın 55 inci maddesi, asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumunun da göz önünde bulundurulacağını; 65 inci maddesi, Devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceğini düzenlemiştir.

 – Başvuruya konu sürekli işçilerin toplu sözleşme hakkının 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesinde nasıl uygulanacağı düzenlenmiş ve bu çerçevede hazırlanan Yüksek Hakem Kurulu kararı ile sürekli işçilerin ücretlerine 2019 yılından itibaren uygulanacak zam oranları belirlenmiştir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 51 inci maddesine göre Yüksek Hakem Kurulu kararları kesindir. Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin ücret ile diğer mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri 31/10/2020 tarihine kadar uygulanacaktır.

 – Ayrıca 6 numaralı paragrafta yer verilen 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesinde, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanların; söz konusu maddede belirtilen şartların yanı sıra, en son çalıştığı idare ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmesi kaydıyla, sürekli işçi kadrolarında istihdam edilmek üzere yazılı olarak başvurabilecekleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirileceklerin istihdam edilmesine esas hizmet alım sözleşmelerinin, geçiş işleminin yapıldığı tarih itibarıyla feshedilmiş sayılacağı düzenlenmiştir.

 – Kurumumuzca yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; Anayasanın 55 ve 65 inci maddeleri ile 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesindeki düzenleme ile yukarıda belirtilen diğer ilke ve esaslar dikkate alındığında, yasama yetkisi kapsamında düzenlenen bir konuda, idarelerin aksine bir uygulama yapamayacağı, Devletin, sosyal ve ekonomik yükümlülüklerini mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirmekle yükümlü olduğu, sürekli işçilerin ücret ve diğer mali haklara ilişkin taleplerinin de bu ilke ve esaslar ile geçerli olan Yüksek Hakem Kurulu kararlarına göre belirlenmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Dolayısıyla başvuranın ücreti, İdare tarafından anılan düzenlemelere uygun bir şekilde belirlenmiş olup İdarenin işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı; bununla birlikte, 31/10/2020 tarihinde süresi dolacak olan Yüksek Hakem Kurulu kararı sonrasında, başvuranla benzer durumda olan sürekli işçilerin ücret zammı hususundaki talebinin, ülkenin mali kaynakları ile sosyal ve ekonomik koşulları da dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.