Prim iadesi nasıl alınır? Şartlar nelerdir? Kimler geri ödeme alabilir? Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler emeklilik ve maaş için yeterli değilse, primleri yaşlılık toptan ödemesi adı altında alabilirsiniz. Bunun için erkek çalışanların 60 yaşın üzerinde ve kadın çalışanların 58 yaşın üzerinde olması gerekir. Milyonlarca çalışanı ilgilendiren bu konu birçok bireyin merakı durumunda. Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler emeklilik ve maaş ödemesi için yeterli değilse, prim ödemelerini SGK'dan geri almak mümkündür.
Emekli olmak için sigorta başlangıç tarihi, hizmet süresi, çalışan adına ödenen prim tutarı ve yaş kriterleri geçerlidir. İnsanların bu koşullara uymaları durumunda emeklilik maaşı almaları mümkündür. Uzun yıllardır sigortalı olarak çalışanlar emeklilik hayali kuruyorlar. Ancak, bazı durumlarda bu arzu gerçekleşmeyebilir. Emeklilik yaşı ve hizmet şartlarını karşılasa da, prim günü yeterli olmadığı için emeklilik haklarını kaybeden binlerce vatandaş var. Sigorta gününü çeşitli nedenlerle doldurmadıkları için emekli olamayan insanlar, ödedikleri primi geri alabileceklerini merak ediyorlar.
Ödenen Prim Geri Alınabilir Mi?
Birden fazla işverenle çalışan kişilerin hizmet süreleri ayda 30 günü aşamaz. Örneğin, işveren A'nın Haziran ayında 30 gün boyunca 22 bin lira ve işveren B'nin Haziran ayında brüt kazanç için 20 günde 15 bin lira ödemesi durumunda, Haziran ayında bu kişinin hizmet süresi 30 gün olarak kabul edilir. Ancak, 35 bin liranın üzerindeki prim ödemesine rağmen, Haziran ayında sadece 22 bin 72,50 TL emeklilik için ödenen primler dikkate alınmaktadır. Bu tutarı aşan kazançlar emeklilikte dikkate alınmaz.
Burada, prim kazanç limitini aşan tutarlar için yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri iade edilmektedir.Primler, prim üzerinden kazanç bazında işveren ve çalışana ayrı ayrı ödenir. Limiti aşan kazançlar için, yalnızca işçi adına yatırılan primler iade edilir. 4 / a çalışanlarına, çalışan adına yüzde 14 sosyal güvenlik primi ve yüzde 1 işsizlik sigortası primi ödenmektedir. Bu nedenle örneğimizdeki kişinin kazanç tutarı olan 12 bin 927,50 TL'den düşülen aylık 1,939 TL (yüzde 15) prim iade edilmektedir.
Prim İade İsteği Nasıl Yapılır?
İşçi adına düşülen primleri limiti aşan kazançlardan iade edebilmek için dilekçe ile bir talepte bulunulması gerekmektedir. Doğru kişi talep etmezse, SGK primi otomatik olarak iade etmez. Prim iadesi talebi sosyal güvenlik il müdürlüklerine veya sosyal güvenlik merkezlerine yapılmalıdır. SGK, iade işlemini dilekçenin sunulduğu tarihi takip eden ay içinde bir kerede ödeyerek yapar. Limiti aşan kazançlar için ödenen primlerin geri ödenmesine on yıllık bir zaman aşımı uygulanır, ancak iade anında faiz uygulanmaz. Bu nedenle, limiti aşan kazançlardan prim düşenler istedikleri zaman para iadesi talep edebilirler. Faiz uygulanmadığından, geri ödeme talebi gecikmeksizin yapılmalıdır.
Prim İadesinin Şartları Nelerdir?
Limiti aşan tutarın primini iade edebilmek için işveren SGK'ya prim ödemesi yapmış olmalıdır. Bazı işverenler aylık prim bildirimi yapıyor ancak primi ödememiş olabiliyor. İşveren primi ödemezse, geri ödeme yapılamaz.
Kimler Toplu Ödeme Alabilir?
Şimdiye kadar açıkladığımızın aksine, prim günleri bitmiş olsalar bile yetersiz kaldığı için emekli olamayanlara, ödemiş oldukları primler için ödeme yapılır. Limiti aşan kazançlar için prim iadesi hemen yapılabilirken, toplu ödeme emeklilik yaşından sonra yapılabilir.
Örneğin, Ekim 1999'da çalışmaya başlayan BAĞ-KUR'lu bir adam, en az 9 yıl prim günüyle en az 60 yaşında, 5400 prim günle 62 yalında emekli olabilir. Bu kişi 62 yaşına geldiğinde 62 yaşındayken 5000'de bırakılırsa, primini 5400'e tamamlamak için 14 ay daha bekleyebilir veya ödediği primlerin iadesini alabilir.Yaşlarını tamamladıktan sonra emekli olamayan kişilere sadece sakatlık, yaşlılık ve ölüm aylığı ödenen primler ödenir. Genel sağlık sigortası için düşülen primler iade edilmez. Özürlülük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinde 4 / a üyelerinden yüzde 14 prim düşülür ve 4 / b'den yüzde 20. 4 / a çalışanları için işverenden düşülen primlerin hiçbiri iade edilmez.Toplu ödemeye tabi primler, her yıl enflasyon ve gelişme oranına göre belirlenen güncelleme katsayısı ile güncelleme yapıldıktan sonra ödenir.
Vefat Edenler ve Hak Sahipleri İle ilgili Prim Durumu
Bir emekli aylığını eşe ve sigortalı bir kişi nedeniyle çocuklara bağlayabilmek için 4 / a üyelerinde en az 5 yıl sigorta ve 900 prim günü, 4 / b ve 4'te en az 1800 prim günü gerekmektedir. 4 / b ve 4 / c üyeleri varsa, ölüm maaşı için eksik prim günlerini askerlik ve doğum borcu ile tamamlayabilirler. Ancak 4 / a üyeler için yapılan borçlanmalar kabul edilmez. Örneğin, BAĞ-KUR (4 / b) olan bir kişi ölürse 1799 prim günü olur. Bu durumda, ölenlerin faydalanıcıları SGK’ dan 1799 gün boyunca ödenen primleri toplu olarak alabilir.
Prim İadesinden Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler
- Belirli bir yaşı doldurmuş ve belirli bir prim dönemini ödemek zorundasınız.
- Ödediğiniz primler emekli maaşı almak için yeterli olmamalıdır.
- İşçi ve memur olarak çalışanlar işi terk etmiş olmaları gerekmektedir.
- BAĞ-KUR halkı ise işyerini kapatmalıdır.
Üst Limiti Aşan Ödemeler
SGK'dan prim iadesi almanın ikinci yolu tavan iadesi şeklindedir. Bu durumda, kişi birden fazla işte çalışmış olmalıdır. Örneğin, iki çalışan adına ödenen prim SGK tavan prim tutarını aşarsa, kişi ilave tutarın iade edilmesini talep edebilir.
SGK'dan prim iadesi almak için yazılı olarak başvuruda bulunmak kesinlikle gereklidir. Aksi takdirde, SGK primi otomatik olarak iade etmez.