Türkiye’de emeklilik sistemi, mevcut yapısındaki dengesizlikler nedeniyle yeniden yapılandırılıyor. Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında ele alınan yeni düzenlemeler, emekliliği teşvik etmek yerine, daha uzun süre çalışmayı ve bu sayede daha yüksek emekli maaşı almayı amaçlıyor.
Sosyal Güvenlik Sisteminde Kritik Nokta
Ülkede aylık ödenen dosya sayısının 16 milyona ulaşmasıyla birlikte, sosyal güvenlik sistemi zorlanmaya başladı. Şu anda her 1.8 çalışana bir emekli düşerken, ideal oran 4 çalışana bir emekli olması gerekiyor. Bu dengesizlik, emeklilerin daha yüksek maaş almasının önünde büyük bir engel teşkil ediyor.
Yeni Düzenleme Geliyor
Orta Vadeli Program’da, emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerine yönelik bir dizi düzenlemenin yapılması öngörülüyor. Sigortalıların daha uzun süre sistemde kalmalarını sağlayacak modeller hayata geçirilecek. OVP’de bu model için “Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir” denildi.
Çalışma Süresi ve Emekli Maaşı
Yeni düzenleme ile çalışanların emeklilikte alacakları maaşı belirleyen parametrelerde değişiklik yapılacak. Sadece yatırılan Prime Esas Kazanç (PEK) miktarları değil, aynı zamanda çalışma gün sayıları da maaş üzerinde etkili olacak. Böylece daha yüksek emekli maaşı almak isteyenler, daha uzun süre çalışmayı tercih edecek.
Karma Sistem Sadeleşiyor
Şu anda uygulanan karma sistemde, 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası için ayrı hesaplamalar yapılıyor. Bu hesaplamalar, dilekçe verilen tarihe göre belirlenen güncelleme katsayısı ile çarpılarak emekli maaşı belirleniyor. Düzenleme ile bu karma yapı sadeleştirilecek ve daha anlaşılır hale getirilecek.
Gündemdeki Konular
Yeni düzenlemelerle gündeme gelen başlıklar şunlar:
- Aylık bağlama sisteminin sadeleştirilmesi
- Enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi
- Aktüeryal dengenin (çalışan-emekli oranı) sağlanması
- Sistemde kalmanın emekli maaşı açısından daha cazip hale getirilmesi
Üçüncü Çeyrek Hedefleniyor
Orta Vadeli Program’da yeni düzenlemeler için 2024 yılı üçüncü çeyreği hedefleniyor. Teknik çalışmalar sonucunda taslaklar ortaya çıkacak ve yeni yasama döneminde gündeme gelecek.
Dilekçe Tarihi Maaşı Değiştiriyor
Emekli maaşı bağlanırken kullanılan güncelleme katsayısı, yıldan yıla değişiklik gösteriyor. Örneğin, 2024 yılı için dilekçe veren bir sigortalı, 2025 yılı için dilekçe verenden yaklaşık %30 daha fazla maaş alabilecek. Yeni sistemle, güncelleme katsayılarında sabitleme düşünülüyor, böylece yıldan yıla maaş farklılıkları ortadan kalkacak.
Bu yeni düzenleme, daha sürdürülebilir bir emeklilik sistemi oluşturmayı ve çalışanların daha uzun süre çalışma motivasyonunu artırmayı hedefliyor.